Botulinum Toksin (Medikal Toksin) Nedir?

Botulinum toksin, clostridium botulinum isimli bakteri türleri tarafından üretilen, sinir fonksiyonlarını etkileyen ve çeşitli tipleri bulunan medikal alanda kullanılan bir toksindir. Şu ana kadar A, B, C1, D, E, F, G ve H olarak isimlendirilmiş olan 8 farklı tip tanımlanabilmiştir. Bunların hepsi kaslarımıza gelen sinirsel uyarıları bloke ederek kasların kasılmasını engellerler. Bunu sinir uçlarından asetilkolin salınımını durdurarak yaparlar. Nihai etkileri aynı olsa da etkinlik düzeyleri farklılık gösterir. Botulinum toksin A (BTA) etkisi en yüksek ve uzun süreli olan tipidir.

FDA tarafından onaylanmış ve BTA içeren 3 farklı formu bulunmaktadır. Bunlar;  onabotulinum toksin A, abobotulinum toksin A ve incobotulinum toksin A. Dünyada farklı BTA içeren preparatlar da bulunmaktadır. Bunların dışında botulinum toksin B içeren rimabotulinumtoksin B etken maddeli ürün de üretilmiştir. Bunların kullanım amaçları aynı olsa da ünite başına etkinlikleri farklılık gösterebilir. Örneğin 1 ünite onabotulinum toksin A ile 1 ünite incobotulinum toksin A birbirine denk kabul edilirken, 2,5-3 ünite abobotulinum toksin A bunlara denk kabul edilir.

Ülkemizde Türkiye Tıbbi İlaç ve Cihaz kurumu tarafından ruhsatlanmış sadece iki preparat bulunmaktadır. Bunlar onabotulinum toksin A, abobotulinum toksin A içeren preparatlardır. Diğer ürünlerin ülkemizde resmi satışı bulunmamaktadır.

Botulinum Toksin Kullanım Amaçları

Botulinum toksin kozmetik amaçlarla kullanılabileceği gibi, ağrı veya diş sıkma tedavisinde de kullanılmaktadır.

Kozmetik olarak mimik kaslarının tekrarlayan kasılmalarına bağlı ciltte oluşan çizgileri, kasları zayıflatarak veya gevşeterek azaltmak amaçlanır. Yatay alın çizgilerini, dikey kaş arası çizgileri, kaz ayağı olarak isimlendirilen göz kenarındaki kırışıklıkları, ağız çevresinde oluşan kırışıklıkları azaltmada yararlı olmaktadır. En çok 30-50 yaş aralığında etkili olmaktadır.

Diğer bir kullanım amacı, yüzde kaslara bağlı oluşmuş olan asimetrilerin dengelenmesidir. Cerrahi, travma, distoniler ve fasiyal sinir felçlerinde, asimetriyi düzeltmek için botulinum toksin uygulaması yapılabilmektedir.

Masseter hipertrofisi (hacim artışı) diğer bir kullanım amacıdır. Alt çene köşelerine yapışan masseter kası aşırı çalıştığında (diş sıkma ve gıcırdatma – bruksizm – nedeniyle )  kalınlaşmaktadır. Bu bölgeye yapılan botulinum toksin uygulamaları hem kasın kasılmasını azaltarak diş sıkma ve gıcırdatmayı azaltır hem de kas hacminde %20-50 oranında azalma sağlayabilir. Diş sıkma alışkanlığında asıl kullanım amacı, sıkma kuvvetini azaltmaktır. Hacim azalması ek bir fayda olarak düşünülebilir.

Terleme, Raynaud fenomeni ve migren tedavilerinde de kullanılmaktadır. Botulinum toksin uygulamasının migren ağrılarının şiddetinde ve sıklığında belirgin azalma sağladığı gösterilmiştir. FDA 2011 yılında onabotulinum toksinin kronik migren tedavisinde kullanımını onaylamıştır.

Çiğneme kaslarındaki kasılmalara bağlı oluşan ağrılarda da botulinum toksin kullanımı yararlı olmaktadır. Böyle durumlarda masseter kaslarına ek olarak temporal kaslara da uygulama yapılması gerekebilmektedir.

Alın ve kaş arasına botulinum toksin uygulanan kişilerin depresyon skorunda da önemli oranda düzelme olduğu araştırmalarla gösterilmiştir. Plasebo (etkisiz sıvı) enjekte edilen hastaların %9-15’inde iyileşme gözlenirken, botulinum toksin enjekte edilen hastaların %47-50 sinde iyileşme gözlenmiştir. Bir başka çalışmada 10 hastanın 9’unda depresyon ortadan kalkmış, birisinde de azalmıştır.

Botulinum Toksinin Etkisi Ne Zaman Başlar, Ne Kadar Devam Eder?

Botulinum toksin etkisi 2-3 gün içerisinde hissedilmeye başlanır. Bu bazen 5 günü bulabilir. Botulinum toksinin uygulamasından yaklaşık 7-14 gün sonra etkinlik kontrol edilir ve gerekirse ek doz uygulaması yapılır. Etki düzeyi 3-4 ay boyunca yüksektir. Bazen bu 6 ay kadar sürebilir. Genellikle 6 ayda bir tekrar uygulama yapılmaktadır. Tekrar sayısı arttıkça bu süre uzamaktadır ve 8-12 ay aralıkla yapılması yeterli olabilmektedir.

Botulinum Toksin Kullanımı Ne Kadar Güvenlidir?

70 kg lık bir yetişkin için 2500-3000 ünite hayati tehlike oluşturabilir. Bu yaklaşık kg başına 40 ünite demektir. Kozmetik amaçlı olarak genellikle 100 ünite ve altı kullanılmaktadır. Bu nedenle güvenli ve kullanışlı bir kimyasal olarak kabul edilebilir. Kalıcı bir yan etki rapor edilmemiştir.

Botulinum Toksin Uygulamalarının Fiyatı Ne Kadardır?

İnternet sitelerinden klinikte uyguladığımız fiyatı vermemiz maalesef mevzuat gereği mümkün değildir. Ancak Türk Diş Hekimleri Birliği tarafından 2023 yılında yayınlanan rehber fiyat tarifesine göre “Diş Hekimliğinde Botulinum Toksin Uygulaması” 3435 TL’dir. Uygulama yapan hekimin tecrübesine, kullanılan ilacın fiyatına, uygulama yapılan bölge sayısına ve kullanılan doza göre fiyatlar değişkenlik göstermektedir. Kliniğimizde yapılan uygulamalar hakkında bilgi almak için 0312 433 33 21 nolu telefonumuzu veya 0535 047 23 44 WhatsApp/BİP hattımızı arayabilir veya Randevu Al / Bilgi Al bağlantısından bizlere ulaşabilirsiniz.

AKADENTIA ailesi olarak sağlıklı günler dileriz.

Kaynaklar

1. Carruthers A, Carruthers J, Trindade de Almeida A. Chapter: Botulinum Toxin. in Bolognia, Jean L. Dermatology 4th ed., 159, 2661-2674, 2018.
2. Sheen D, Clarkson E. B.t.x and Dermal Fillers Review and Its Role in the Dental Office. Dent. Clin. N. Am. 64, 327-339, 2020.
3. Ruhsatlı ürünler listesi https://www.titck.gov.tr/dinamikmodul/85 Alıntı tarihi:07.02.2022