Bir Hevesin Kurbanı Olmak
Aktif karbonlu diş macunu ile diş fırçalamanın, ağız bakımı, diş lekelerini çıkartmak ve diş beyazlatmak için iyi olduğu düşünülür. Aktif karbon, toz veya diş macunu şeklinde satılabilmektedir. Toz olanı kullanırken diş fırçasının önceden ıslatılması ve toza batırılması istenir. Birçok hasta aktif karbon toz veya diş macunlarının kullanımı ve yararlı olup olmadığı konusunda sorular sormaktadırlar.
Literatür Taraması
Bu konuda çok sayıda makalenin değerlendirildiği derlemeler ve güncel makaleler incelenmiştir.
Kozmetik ve sağlık yararları konusunda ve ürünlerin güvenliği ile ilgili iddiaları destekleyen yeterli bilimsel veri bulunmadığı görülmüştür. Aksine bu tür ürünlerin kullanımı ile aktif karbonda bulunan ve insan için kanserojen etkisi olan poliaromatik hidrokarbonlar ve bu tür ürünlerin bazılarında bulunan bentonit kilinin muhtemel sağlık riskleri bulunmaktadır. Bentonit kili bazı cilt bakım ürünleri, ilaçlar ve diş macunlarında da bulunmaktadır.
Gerçek mi pazarlama taktiği mi?
Sadece diş fırçalayarak diş araları da temizlenir mi?
Aktif karbonlu diş macunları, diğer diş macunları ile aynı teknikle, aynı sürede ve normal bir diş fırçası ile uygulanmaktadır. Bazı ürünler aktif karbonun tüm diş yüzeylerindeki birikintilere tutunduğunu ve fırçalandıktan sonra diş yüzeylerinin tamamen temizlendiğini iddia edebilmektedir. Bu konuda da bilimsel bir kanıt yoktur. Fırça ulaşabildiği alanları temizlemektedir. Diş aralarını temizlemek için diş ipi, ara yüz fırçası veya ağız duşunun etkili olduğu gösterilmiştir.
Aktif karbon dişi çürüklere karşı dirençli hale getirir mi?
Aktif karbonlu diş macunlarında temizlik etkinliğini artıran veya diş yüzeyinde kimyasal değişikliğe sebep olabilen flor ve diğer aktif iyonlar bulunmayabilir. Bulunsa bile, aktif karbon yüksek florlu içme sularındaki floru bile etkisiz kılacak kadar güçlü özelliklere sahip bir maddedir. Bu nedenle aktif karbonlu ürünler minenin tekrar mineralize olması, çürük direncini artırma veya diş aşınmasına karşı koruma hususlarında sınırlı kapasiteye sahip olabilir. Eğer bir kişi florlu diş macunu kullanmak yerine aktif karbonlu ürünleri kullanmaya başlarsa, artmış çürük ile riski ile karşılaşabilir.
Aktif karbon dişi aşındırır mı?
Aktif karbonun aşındırma kapasitesi; yapısına, hazırlanma yöntemine ve tanecik boyutlarına bağlıdır. Bazıları nispeten daha yüksek aşındırma özelliğine sahiptir. Bu özellik, dişin dış yüzeyindeki renklenmelerin ve diğer birikintileri temizlemede işe yarayabilir. Ancak aşındırma kapasitesi yüksek olan tüm ürünler diş yüzeyinde az veya çok madde kaybına neden olur. Yapılan güncel çalışmalarda aktif karbonlu ürünlerin diş yüzeyinde aşınmaya ve düzensiz bir yüzey oluşmasına neden olabileceği gösterilmiştir. Aşınma olan bu bölgelerde de daha önce olmayan diş hassasiyetleri başlayabilir.
Bu tür ürünleri dişlerinin beyazlatmak için kullanan kişiler, dişlerini daha sert, sık ve uzun süre fırçalama eğilimdedir. Bu daha fazla aşınmaya neden olabilir. Aktif karbonla aşırı diş fırçalama yarardan çok zarar getirebilir. Seramik (porselen) kaplama gibi diş protezleri aşınmaya karşı daha dirençli iken, doğal dişlerde daha fazla aşınma gözlenir.
Aktif karbonlu ürünler dişi beyazlatır mı?
Aktif karbonlu diş macunu ağız kokusunu geçirir mi?
Karbon, yüksek emme kapasitesi nedeniyle, akut zehirlenme ve aşırı yüksek doz ilaç kullanımının tedavisinde kullanılmaktadır. Bu özelliği nedeniyle ağız kokusu üzerinde etkili olduğu iddia edilmektedir. Karbon bazlı ürünler ile diş fırçalamak ağzın ferahlamasını sağlayabilir. Ancak sonradan ağızda toprak tadı oluşabilir ve aktif karbon ağız kokusunun kaynağını ortadan kaldıramaz. Ağız kokusunu maskelemek için kullanılan aromalar, uçucu yağlar ve diğer maddelerin etkinliği de aktif karbon varlığında azalacaktır.
Aktif karbonlu diş macunu diş eti iltihabını geçirir mi?
Aktif karbon partikülleri iltihaplı dişeti ile diş arasındaki (dişeti ceplerinin) derinlerinde birikir. Sonuçta bu tür hastaların diş etlerinde gri-siyah renklenmeler oluşur. Ek olarak aktif karbonlu diş macunların antibakteriyel, antifungal özellikleri de bilimsel olarak ispatlanmamıştır.
Aktif karbonlu ürünlerle diş fırçalaması yapıldığında dişeti cebi dışında sıklıkla; dişler ve diş eti yüzeyleri, dil ve fırçanın kendisinde koyu renklenmeler oluşur. Renklenmeler temizlenmeye çalışılırken fırçalama süresi uzar. Fırça kılları yıkandığı halde gri renkli olarak kalabilir. Bu renklenmeler havluya veya kıyafetlere de bulaşabilir ve çıkartılması zordur.
Diğer taraftan dolgu kenarlarındaki küçük aralıklarda, kompozitlerin üzerindeki ufak defektlerde, dişlerin çiğneme yüzeyindeki derin girintilerde kömür partikülleri birikip renklenme yapabilir. Estetik bölgedeki kompozit (beyaz) dolgular estetik özelliklerini kaybedebilir.
Sonuç
Aktif karbon içeren ürünlerin iddia edildiği gibi; diş beyazlatma, antibakteriyel / antifungal / antiviral etkinlik, çürük azaltma ve detoks etkisi olduğunu gösteren bilimsel veriler olmadığı gibi kullanımının güvenli olduğu da henüz gösterilmemiştir.
AKADENTIA olarak mevcut bilgiler ışığında aktif karbonlu diş macunlarının veya tozlarının kullanılmasını önermemekteyiz.
Günde iki kez diş fırçalama ve bir kez diş arası temizliği (diş ipi, ara yüz fırçası veya ağız duşu ile olabilir) önermekteyiz. Ağız bakımında birinci öncelik mekanik temizliktir (diş fırçalama, diş ipi kullanarak). Mekanik temizlik tam olarak yapılamadığında, kullanılan kimyasal ürünün (diş macunu veya gargara) içeriği ne olursa olsun, tek başına yeterli temizliği sağlaması mümkün değildir.
Kısıtlamasız, normal ve sağlıklı günlerde görüşmek dileğiyle…
Kaynaklar
- Greenwall LH, Greenwall-Cohen J, Wilson NHF. Charcoal-containing dentifrices. Br Dent J. 2019 May;226(9):697-700. doi: 10.1038/s41415-019-0232-8. PMID: 31076703.
- Brooks JK, Bashirelahi N, Reynolds MA. Charcoal and charcoal-based dentifrices: A literature review. J Am Dent Assoc. 2017 Sep;148(9):661-670. doi: 10.1016/j.adaj.2017.05.001. Epub 2017 Jun 7. PMID: 28599961.
- Palandi SDS, Kury M, Picolo MZD, Coelho CSS, Cavalli V. Effects of activated charcoal powder combined with toothpastes on enamel color change and surface properties. J Esthet Restor Dent. 2020 Dec;32(8):783-790. doi: 10.1111/jerd.12646. Epub 2020 Aug 22. PMID: 32827227.
- Franco MC, Uehara J, Meroni BM, Zuttion GS, Cenci MS. The Effect of a Charcoal-based Powder for Enamel Dental Bleaching. Oper Dent. 2020 Nov 1;45(6):618-623. doi: 10.2341/19-122-L. PMID: 32243248.