Bakteri plağı nedir?
Ağız içindeki yüzeylerde (özellikle diş yüzeylerinde) oluşan “biyofilm” olarak isimlendirilen bir tabakadır. Bakterilerin birbirlerine ve yüzeye tutunarak birikmesi ile oluşur. Yemek yemesek dahi diş yüzeylerinde bakteri plağı oluşur. Burada bulunan bakteriler şekeri yıkarak asit oluşumuna sebep olurlar. Buna bağlı olarak da diş eti iltihabı ve diş çürükleri meydana gelir. Günde iki kez diş fırçalama, bir kez de tüm dişlerin ara yüzeylerinin diş ipi veya ara yüz fırçası ile temizlenmesinin önerilme sebebi budur.
Diş taşı nedir?
Diş taşı dişlerin üzerinde biriken bakteri plağının sertleşmiş halidir. Tükürük yapısındaki minerallerin birikimi ile büyümeye devam eder. Daha fazla bakteri plağı birikmesine sebep olur ve dişeti iltihabına yol açar. Diş taşı oluşum miktarı, kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Tükürük yapısı ve ağız bakımının etkinliği diş taşı oluşum miktarını etkiler.
Diş taşının yaklaşık yarısı minerallerden oluşur. Diğer yarısının çok büyük kısmı hücrelerden ve çok az kısmı da hücreler arası matriksten (glikoprotein vb) oluşur.
Diş taşı temizliği nedir? Nasıl yapılır?
Diş eti hastalıklarından korunmak için uygulanan en temel ve koruyucu yöntemdir. Diş yüzeylerinde biriken (diş etinin seviyesinin altında veya üstünde olabilir) diş taşlarının diş hekimi tarafından özel aletler kullanılarak temizlenmesi ve yüzeyin parlatılması işlemidir. Geleneksel olarak el aletleri ile yapılabileceği gibi, günümüzde ultrasonik titreşimlerle çalışan gelişmiş aletlerle de yapılmaktadır. Genellikle anestezi gerektirmez ve ağrısız bir işlemdir.
Diş taşı temizliği ne kadar sürer?
Diş taşı temizliği için yeterli zaman ayrılmalı ve tüm dişlerin ara yüzleri dahil gözden geçirilmelidir. Bu süre kişisel ihtiyaca göre değişkenlik göstermekle birlikte polikliniğimizde bu işlem için 60 dakikalık süre ayrılmaktadır. Yoğun diş taşı varlığında bu süre daha uzun da olabilmektedir. Bazı durumlarda birden fazla seans ayırmak gerekebilmektedir.
Diş taşı temizliği ne kadar sıklıkla yapılmalıdır?
Diş taşı birikim hızı, tükürük yapısı ve ağız bakım etkinliğine bağlı olarak değiştiğinden temizleme sıklığı kişinin ihtiyacına göre ayarlanmalıdır. 6 ayda bir rutin kontroller yapılmalıdır. Diş taşı temizleme sıklığı 6 ayda bir olabileceği gibi yılda bir de olabilir.
Diş taşı temizliği dişlere zarar verir mi?
Diş taşı temizliğinde kullanılan ultrasonik titreşim yapan cihazlar, deneyimli ellerde dişlere hiçbir zarar vermez. Diş hekimliğinde kullanılan tüm malzeme ve el aletleri hatalı kullanım sonucu dişlere ve çevre dokulara zarar verme potansiyeline sahiptir. Diş hekiminiz bu konularda yoğun eğitim almış en deneyimli ve güvenilir kişidir.
Diş taşı temizliğinde uygulanan kuvvetler veya titreşimin dişlerde sallanmaya neden olması mümkün değildir. Tam tersi, etkili bir diş taşı temizliği ve ağız bakımı sonrası dişlerin kemik ve diş eti sağlığı iyileşir ve dişler daha sağlam hale gelir.
Diş eti çekilmesi olan bölgelerde bulunan diş taşları kaldırıldığında, diş hassasiyetleri oluşabilir. Bunun sebebi diş taşı ve bakteri plağı birikimine bağlı olarak çekilmiş olan diş eti ve kemik kaybı nedeniyle dişin hassas olan kök yüzeyinin açığa çıkmış olmasıdır. Hassasiyet kısa sürede kendiliğinden geçecektir. Geçmediği durumda flor uygulaması, lazer vb uygulamalar yapılması gerekebilir.
Düzenli diş taşı temizliği yaptıranlarda kalp krizi ve felç gibi kalp damar hastalığı görülme riskinin dahi azaldığı gösterilmiştir (Chen ZY1, Chiang CH, et al. The association of tooth scaling and decreased cardiovascular disease: a nationwide population-based study. Am J Med. 2012 Jun;125(6):568-75.)
Diş taşı temizliği yapılmazsa ne olur?
Diş taşlarındaki birikim ve büyüme devam eder. Diş eti iltihabı ve buna bağlı olarak kemik kaybına bağlı olarak dişte sallanmaya sebep olur. Zamanında tedavi edilmeyen ve kemik kaybı ciddi olan dişlerin çekilmesi gerekebilir veya kendiliğinden çıkabilir. Bu şekilde diş kaybedilmesi hiç arzu edilmez. Çünkü geride kalan kemikte ciddi kayıp mevcuttur ve protez/implant uygulamaları daha zor hale gelir.
Diş taşı temizliğinden sonra nelere dikkat edilmelidir?
- Eğer anestezi yapıldıysa, uyuşukluk geçene kadar bir şey yenilmemelidir (uyuşukluğun geçmesi ortalama 2-3 saat sürer).
- Birkaç gün sert şeyler (cips, patlamış mısır, çekirdek gibi) yemekten kaçınılmalıdır.
- Bir hafta boyunca günde 2 veya 3 kez tuzlu/karbonatlı su ile gargara yapabilirsiniz (bir su bardağı suya bir çay kaşığı tuz, yarım çay kaşığı karbonat).
- İşlem yapılan bölgelerde biraz daha hassas davranarak, normal ağız bakımınıza devam ediniz.
- İşlem sonrası ilk gün diş etlerinizde sızıntı şeklinde kanama olabilir. Diş fırçası ve diş ipi kullandığınızda kanama artabilir. Kanama olmasından çekinmeden normal ağız bakımına devam edildiğinde 3-4 gün içinde kanamalar neredeyse tamamen geçer. Kanama olduğu için ağız bakımı yapmaktan kaçınılırsa diş etleri daha çok iltihaplanır. Unutmayınız, sağlıklı diş eti kanamaz.
- İşlem sonrası en az 3 gün sigara içmeyiniz.
- Birkaç gün hafif sızlama veya ağrı olabilir. Böyle bir durumda aspirin dışında (kanamayı artıracağı için) parasetamol veya ibuprofen etken maddeli ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
- İyileşmenin takibi için diş hekiminiz gerekli gördüğünde sizi kontrollere çağırabilir.
- 6 ayda bir düzenli diş hekimi kontrolleri ağız sağlının devamı için olmazsa olmazdır.
Diş ipini dişlerimin arasına yiyecek girdiğinde kullanıyorum, yeterli değil mi?
Diş ipi kullanım amacı dişlerin arasına giren yiyecekleri çıkartmak değildir. Tabii ki böyle bir durumda etkili bir şekilde kullanılabilir. Sağlıklı bir ağız yapısında yemek yerken dişlerin arasına yiyecek sıkışmaz. Eğer dişlerin arasına yiyecek artığı giriyorsa, dolgu değişimi, kaplama yapılması gibi önlemler alınması gereklidir. Sürekli yiyecek artığı giren bölgelerde temizlenemeyen artıklar ve bakteri plağına bağlı olarak ciddi kemik kayıpları oluşabilir.
Diş ipi kullanım amacı, dişlerin birbirine bakan ara yüzlerinde biriken bakteri plağının mekanik olarak düzenli şekilde uzaklaştırılmasıdır. Dişlerimizin üzerine tırnağımızı sürdüğümüzde gelen beyaz birikintiler bakteri plağıdır ve yemek yenmese dahi oluşmaktadır. Uzun süre diş yüzeyinde kaldığında diş çürüğü, diş eti iltihabı, diş taşı oluşumu ve kemik kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle günlük diş ipi kullanımı ile temizlenmesi gereklidir.